Stress
Wat is stress?
Stress is een woord dat we uit de Engelse taal hebben over genomen. Letterlijk betekent het ‘spanning’ of ‘druk’. Stress ervaren we allemaal, elke dag. Het is een heel normaal verschijnsel dat bij het leven hoort. Het lichaam is zelfs geprogrammeerd om stress te voelen, want op die manier kunnen we adequaat reageren op gevaarlijke situaties. Dit heet de vecht-of-vluchtreactie, een term die vooral van toepassing was in de oertijd toen de mens vaak letterlijk moest vechten voor zijn leven.
Vandaag de dag is vechten of vluchten gelukkig minder aan de orde, maar het mechanisme werkt nog steeds op dezelfde manier. Denk maar een gevaarlijke verkeerssituatie: je bloeddruk stijgt, je hartslag gaat de hoogte in, je spieren worden gespannen, je haren staan rechtop en je zintuigen worden scherper. Bovendien daalt je pijngrens tijdelijk. Je lichaam is in volle staat van paraatheid en kan nu extra snel reageren.
Deze vecht-of-vluchtreactie wordt veroorzaakt door de zogenaamde stresshormonen adrenaline en noradrenaline. Daarnaast zorgt het hormoon cortisol ervoor dat er meer glucose in het bloed komt en dat de natuurlijke weerstand tijdelijk onderdrukt wordt, zodat het lichaam zoveel mogelijk extra energie krijgt. Als de stresssituatie voorbij is, komt je lichaam langzaam weer tot rust.
Wie langdurig stress ervaart, maakt dus voortdurend stresshormonen aan, waardoor het lichaam constant in staat van paraatheid wordt gehouden en minder energie heeft voor het gezond houden van de cellen. Gedurende een lange tijd gebukt gaan onder stress is dus niet gezond en eist vroeg of laat zijn tol.
Oorzaken van stress
De oorzaken van stress kunnen heel verschillend zijn: variërend van alledaagse situaties zoals in de file staan tot ingrijpende levensgebeurtenissen zoals een overlijden. Hoe je met een bepaalde situatie omgaat, hangt heel erg af van je persoonlijke draagkracht. Stress ontstaat immers wanneer de draaglast van een bepaalde situatie groter wordt dan de draagkracht van de persoon die ermee te maken heeft.
De belangrijkste oorzaken van stress kunnen in 5 categorieën worden onderverdeeld:
1. Overbelasting
Overbelasting heeft meestal te maken met een te hoge werkdruk en/of een te moeilijk takenpakket. Vooral op werkvlak heeft men hiermee te maken, maar ook het huishouden of de combinatie van werk en privé kan hiertoe leiden.
2. Onderbelasting of verveling
Ook het omgekeerde bestaat: wie te weinig omhanden heeft, kan hierdoor stress ondervinden. Vaak heeft men in dergelijke situaties het gevoel dat men te weinig verantwoordelijkheden heeft en ondergewaardeerd wordt.
3. Het verlies van een dierbare
Het rouwproces dat gepaard gaat met een overlijden of een andere scheiding van een dierbare is een belangrijke bron van stress.
4. Een gebeurtenis die hoge eisen stelt aan je aanpassingsvermogen
Dit kan een ernstige ziekte of operatie zijn, maar ook een acute dreiging van fysiek geweld. Ook bepaalde prestaties zoals spreken voor publiek of sportwedstrijden vallen onder deze categorie.
5. Het gevoel dat je controle verliest over je omgeving, machteloosheid
Onverwachts in de file komen te staan of plots ziek worden zijn hier voorbeelden van. Maar ook het gebrek aan controle over de kinderen of werksituatie kan leiden tot stress.
Symptomen van stress
Iedereen reageert anders op stress. Aan sommige mensen is amper iets te merken, terwijl bij anderen letterlijk het angstzweet uitbreekt.
Deze lichamelijke symptomen kunnen wijzen op stress:
1. Hoofdpijn
2. Spierpijn in de nek, schouders en rug
3. Verstoorde spijsvertering
4. Hartkloppingen
5. Overmatig zweten
6. Verhoogde bloeddruk
7. Ademhalingsproblemen en hyperventilatie
8. Vermoeidheid
9. Rusteloosheid
10. Slecht slapen
Hoe omgaan met stress?
Stress volledig uit ons leven bannen, is niet mogelijk en ook niet nodig. Het is vooral een kwestie om te leren omgaan met stress. Vaak volstaan een aantal eenvoudige tips tegen stress om ervoor te zorgen dat spanningen niet je leven gaan beheersen.
Wat te doen tegen stress?
1. Vind de oorzaak en werk aan de oplossing
De eerste stap in het leren omgaan met overmatige stress is het probleem ‘erkennen’ en uitzoeken wat de oorzaak is. Vaak ligt dit voor de hand (bijvoorbeeld een echtscheiding), maar soms moet je wat dieper graven om te achterhalen waar je onrust vandaan komt. Wanneer je de oorzaak kent, is het belangrijk om te bepalen of je hier zelf iets aan kan veranderen of niet. In het geval van te hoge werkdruk bijvoorbeeld, kan het helpen om dit met je werkgever te bespreken. In andere situaties kan het zinvol zijn om professionele hulp te zoeken. Weet je zelf niet goed waarheen, dan is de huisarts altijd een goede eerste stap. Hij of zij kan samen met jou de ernst van de situatie bepalen én je algemene gezondheid mee in de gaten houden. Is er behoefte aan verdere hulp, dan kan je arts je doorverwijzen.
2. Plan ontspanning in
Om een voortdurende aanmaak van stresshormonen in je lichaam te vermijden, is het belangrijk om op tijd te zorgen voor ontspanning. Zo komt niet alleen je geest tot rust, maar krijgt ook je lichaam de kans om zich terug te ‘resetten’. Dit kan in de vorm van een wekelijks sportuurtje of een gezellige avond met vrienden, maar zorg er ook voor dat je dagelijks de nodige dosis ontspanning krijgt. Een te drukke agenda is geen reden om hier geen tijd voor vrij te maken, integendeel. Reserveer elke dag een half uurtje uitsluitend voor jezelf en ga iets doen waarvan jij weet dat het je ontspant. Meditatie of ademhalingsoefeningen zijn hiervoor uitstekend, maar ook genieten van een warm bad of luisteren naar muziek werkt rustgevend.
3. Pas buikademhaling toe
In een stresssituatie ga je al snel oppervlakkig ademen, je adem inhouden of net te veel uitademen. Zo is ook hyperventilatie een natuurlijke reactie op stress. Door verkeerd te ademen, versterk je echter de stressreactie. Je ademhaling corrigeren door een diepe buikademhaling toe te passen, is een goed middel om je kalmte te bewaren. Leg je handen op je buik en probeer ze weg te duwen terwijl je zo diep en traag mogelijk adem haalt. Op die manier krijg je meer zuurstof binnen, waardoor je vanzelf rustiger wordt.
4. Laat de natuur je helpen
Lavendel heeft niet alleen een heerlijke geur, maar zorgt er ook voor dat je tot rust komt. Uit onderzoek naar de werking van aromatherapie is gebleken dat de geur de aanmaak van serotonine in het lichaam stimuleert en zo een hersenpatroon van rust en kalmte veroorzaakt. Jezelf omhullen met lavendelgeur kan dus helpen om te ontspannen. Dit kan in de vorm van een warm bad waaraan lavendelextracten zijn toegevoegd of een ontspannende massage met een olie op basis van lavendel. Ook het aanbrengen van een aangepaste rustgevende lavendelolie op de slapen of in de hals heeft een kalmerend effect. Daarnaast kan ook een homeopathisch middel op basis van valeriaan hulp bieden bij ontspanning.
5. Geef op tijd je grenzen aan
Veel mensen gaan gebukt onder stress omdat ze het gevoel hebben teveel taken en verantwoordelijkheden te hebben. Dit komt erg vaak voor in werksituaties, maar ook het huishouden, hobby’s of het sociale leven (of de combinatie ervan) kunnen te zwaar op iemand gaan wegen. Daarom is het belangrijk om op tijd aan te voelen waar je grenzen liggen én om dit aan te geven aan je omgeving. ‘Nee’ zeggen ligt vaak niet in onze aard, en toch is het verstandig om dit af en toe te doen.
6. Zorg voor een gezonde levensstijl
Een lichaam dat verzwakt is als gevolg van een onevenwichtig voedingspatroon, slaapgebrek of te weinig beweging zal sneller een stressreactie vertonen en hier trager van herstellen. Zorg er dus voor dat je gezond eet en voldoende slaapt. Wist je trouwens dat je door te sporten endorfine kan aanmaken, ook wel bekend als het geluks- of anti-stresshormoon? Dit hormoon zorgt voor een heerlijk ontspannen gevoel van geluk en welzijn. Bij hardlopers staat dit fenomeen bekend als de ‘lopersroes’.
Meer weten?
Schrijf je in op onze nieuwsbrief en mis voortaan niets meer van Weleda! Je verneemt als eerste welke nieuwe producten we op de markt brengen en ook over heel wat andere zaken houden we je op de hoogte.
